Samorządowe miliardy

Treść

50 mld złotych w dyspozycji gmin, kolejne 40 - miast na prawach powiatu, 15 - powiatów i 10 mld w budżetach województw. Łącznie ponad 115 mld dochód osiągną w tym roku polskie samorządy, przy dochodach budżetu państwa sięgających 230 mld. Skąd pochodzą tak wielkie sumy? Podstawowym aktem prawnym, który obecnie reguluje kwestie dochodów administracji samorządowej jest ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. W stosunku do przepisów funkcjonujących bezpośrednio po II etapie reformy samorządowej w latach 1999-2003 doprowadziła przede wszystkim do zwiększenia udziału dochodów własnych, a zmniejszania udziału dotacji i subwencji w budżetach samorządów. Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że w 2006 dochody własne samorządów będą stanowiły 50% ogólnej sumy ich dochodów, subwencje - ponad 33%, a dotacje - niemal 16%. Gminy Jednym z najważniejszych źródeł dochodów gmin są udziały w PIT. Wchodzą one w skład dochodów własnych, ale samorządowcy często zwracają uwagę, że wyróżnia je to, iż lokalna administracja nie ma wpływu na ich wysokość, możliwość odraczania, czy umarzania. Taka sytuacja ma miejsce w odniesieniu do innych dochodów własnych takich jak podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych opłacany w formie karty podatkowej, czy też innych podatkach i opłatach lokalnych. O wysokości udziału gmin we wpływach z PIT każdorazowo decyduje Sejm w ustawie budżetowej. Od kilku lat ten wskaźnik wzrasta i o ile w 2002 i 2003 roku wynosił on 27,6% o tyle w 2007 wyniesie 36,22%. Każdego roku gminy otrzymują też z budżetu państwa subwencję ogólną i dotacje celowe. W odróżnieniu od dotacji o sposobie wykorzystania przyznanej subwencji decydują organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego, za wyjątkiem części oświatowej, która zgodnie z ustawą o systemie oświaty powinna być przekazywana na finansowanie zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego. Dotacje przekazywane są na realizację określonych zadań - na przykład na funkcjonowanie Urzędu Stanu Cywilnego. Powiaty Finansowanie tego szczebla samorządu budzi największe chyba wątpliwości. W strukturze dochodów dominuje subwencja ogólna wraz z częścią oświatową, a dochody własne takie jak wpływy z PIT i CIT są dopiero na drugim miejscu. W roku 2002 i 2003 udział powiatów w podatku dochodowym od osób fizycznych wynosił zaledwie 1%, a udział w CIT w tych latach miały jedynie gminy i województw. Zmieniło się to pod rządami nowej ustawy. W budżetach na 2005 rok powiaty mogły zapisać 10,25% udziałów w PIT i 1,40% z CIT. Podwyżka miała być próbą zastąpienia funkcjonującej do końca 2003 roku subwencji drogowej przeznaczanej na finansowanie budowy i remontów infrastruktury drogowej. W 2003 r. część drogowa subwencji ogólnej stanowiła 75,5% łącznej kwoty subwencji ogólnej, bez części oświatowej. Przekazane w latach 2002-2004 do powiatów dotacje przeznaczone były głównie na zadania z zakresu administracji rządowej i stanowiły w strukturze dochodów ogółem odpowiednio: w 2002 r. 24,2%, w 2003 r. 12,6%, w 2004 r. 10,3% i 9,7% w 2005 r. Udział dotacji na dofinansowanie zadań własnych w dochodach powiatów, wynosił 16,7% - w 2002 r., 18,6% w 2003 r., 12,1% w 2004 r. i 8,2% w 2005 r Województwa Nowa ustawa o dochodach spowodowała przede wszystkim znaczny wzrost udziału województw we wpływach z tytułu CIT w stosunku do lat poprzednich. W 2003 roku wskaźnik ten wynosił jedynie 0,5%, podczas gdy już rok później 15,9%. Dla województw oznaczało to dodatkowe 3 mld złotych. Spowodowało to również wzrost udziału dochodów własnych w ogólnej sumie dochodów do 62% z 16% jeszcze w 2003 roku. Tak jak w powiatach i gminach jednym z elementów subwencji ogólnej jest część równoważąca, która ma za zadanie rekompensować niskie wypływy podatkowe, tak w województwach podobną rolę odgrywa część regionalna. Na przykład zapisana w ustawie budżetowej na rok 2006 kwota niemal 640 mld złotych pochodziła wyłącznie z wpłaty województwa mazowieckiego, została rozdysponowana między wszystkie 16. Daniel Pawluczuk d.pawluczuk@pap.pl 2006-12-01

Autor: wa