Luftwaffe fotografuje Białystok

Treść

Białystok kompletnie zrujnowany podczas wojny, zarówno przez Niemców, jak i przez Rosjan, można zobaczyć na odnalezionych w archiwach USA zdjęciach wykonanych we wrześniu 1944 roku przez Luftwaffe. Jak twierdzą historycy, fotografie przyczynią się do weryfikacji historii wojennej miasta.
Zdjęcia znajdują się w kolekcji fotografika Zygmunta Walkowskiego, który po wielu latach poszukiwań odnalazł je w zbiorach The National Archives at College Park pod Waszyngtonem, gdzie trafiły po wojnie razem z całym archiwum niemieckiego lotnictwa przejętym przez armię amerykańską. Walkowski odnalazł zdjęcia Białegostoku przypadkiem, ponieważ szukał na potrzeby Muzeum Powstania Warszawskiego zdjęć zniszczonej stolicy. - Kiedy przeglądałem zdjęcia w amerykańskim archiwum, okazało się, że są tam fotografie nie tylko zniszczonej Warszawy, ale Białegostoku, Lublina, Rzeszowa, Krakowa i innych polskich miast. Są to zdjęcia opowiadające historię tych miejsc, których nikt nie był w stanie opisać, tak jak to zanotowano na zdjęciu lotniczym - mówi Zygmunt Walkowski. Według historyków, zdjęcia mają ogromną wartość. - To, co już udało się znaleźć, stanowi tylko niewielki procent tego, co te archiwa jeszcze kryją - mówi Dominik Komenda, białostocki historyk, entuzjasta kartografii, który badał zdjęcia zniszczonego Białegostoku.
Zadziwia bardzo dobra jakość tych zdjęć, niezwykła ich ostrość. W przybliżeniu widać na nich dokładnie każdy szczegół, każdy budynek i ulicę, a nawet każdy lej po bombie. Białostocki fotografik Piotr Sawicki mówi, że zdjęcia "oszałamiają bogactwem szczegółów". Natomiast Robert Sadowski, dyrektor Muzeum Wojska w Białymstoku, postanowił, że wkrótce fotografie zniszczonego przez obu okupantów Białegostoku zostaną umieszczone na budynku muzeum lub w jego pobliżu. Fotografia z września 1944 roku ma zostać zestawiona z lotniczym zdjęciem współczesnego Białegostoku. Obrazy będą umieszczone obok siebie albo zostaną na siebie nałożone. Pokaże to również, jak wiele zmian zaszło w Białymstoku przez ostatnie 60 lat.
Jak wyjaśnia Sadowski, zniszczenia Białegostoku były wspólnym dziełem obu okupantów. Tych z pierwszych lat wojny dokonali Rosjanie, którzy okupowali Białystok do roku 1941. Wówczas np. rozebrano budynek XVIII-wiecznego ratusza, który dla Sowietów był symbolem "pańskiej" Polski. Okolice południowej pierzei rynku zrównali z ziemią Niemcy jeszcze w czerwcu 1941 roku.
Podczas zdobywania miasta w roku 1944 trzykrotnie bardzo dotkliwie bombardowali je Rosjanie. Białystok bombardowało w sumie wówczas kilkaset samolotów rosyjskich, które obróciły wiele budynków w ruinę. Dzieła zniszczenia dopełnili tuż przed opuszczeniem miasta Niemcy, paląc miotaczami ognia dom po domu.
Adam Białous
Nasz Dziennik 2010-12-06

Autor: jc